جواب علامه طباطبایی به نامه سوم (این نامه در اختیار ما نیست)

بسمه تعالی

برادر عزیز

حالتی که به شما رخ می دهد حالت جذبه است. لازم است که به مراقبه بپردازید و با تمام قوا به سوی خدای متعال توجه کنید و خود را برابر حق ببینید و تصور کنید. و ضمنا روزانه اقلا با خدای خود - عز اسمه - ساعتی خلوت کرده، به ذکر او مشغول باشید. با استخاره یکی از دو ذکر شریف (لااله الاالله روزی 1000 مرتبه یا 1750 مرتبه)، (الله بدون حرف ندا روزی 1500 مرتبه و اگر توانستید سه هزار مرتبه) مشغول شوید. و در خوردن و نوشیدن و حرف زدن و معاشرت و خواب، از افراط و تفریط بپرهیزید و فرصت را غنیمت شمارید. چنانکه می فرماید: ان لربکم فی ایام دهرکم نفحات الا فتعرضوا لها و لا تعرضوا عنها. وفقکم الله و ایدکم ان شاءالله.

محمد حسین طباطبایی

 توضیح

جذبه: حالتی است که بر اثر عنایت و توجه حق تعالی، همه آنچه را که بنده برای پیمودن منازل به سوی خداوند متعال نیاز دارد بدون زحمت برایش فراهم می شود و او به آسانی و راحتی مسیر سلوک عرفانی را طی می کند.

ذکر «الله »

حق تعالی را نامهای بسیار است که بدانها خوانده می شود. در قرآن کریم و در دعاها نامهای فراوان حق تعالی آمده است. و در دعای جوشن کبیر هزار نام حق تعالی برشمرده شده است.

در میان نامهای خداوند اسم شریف «الله » دارای امتیاز و ویژگی است. چرا که نامهای دیگر دلالت بر بعضی از صفات جلال و جمال خداوند دارد اما اسم «الله » ذات خداوند با تمام صفات جلال و جمال را در بر دارد. اهل عرفان به این اسم شریف اهتمام فراوان دارند.

و می دانیم که ذکر نام خدا بدون حرف ندا دلالت بر نزدیکی خداوند به بنده دارد. چرا که ندا را برای خطاب به کسی که از ما جداست به کار می بریم و چه وقت است که خداوند از ما دور و جدا باشد.

میانه روی در خواب و خوراک

بدن ما نیازمند خواب است و بدون آن ادامه حیات برایمان ممکن نیست. لیکن زیاده روی در آن برای سلامتی جسم و جان مضر است و در دستورهای دینی ما از آن نهی شده است. در باره این موضوعات روایات فراوانی وجود دارد که به عنوان نمونه چند آیه و حدیث ذکر می کنیم.

قرآن کریم: کلوا و اشربوا و لا تسرفوا. (بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید)رسول خدا(ص): به ملکوت راه نیابد کسی که شکمش را پر کند.

رسول خدا(ص): برترین شما نزد خداوند کسی است که گرسنگی و تفکرش طولانی تر باشد. و مبغوض ترین شما نزد خدواند کسی است که خواب و خوراک و نوشیدنش بسیار باشد.

امام صادق(ع): همانا خداوند زیادی خواب را دشمن می دارد.

امام صادق(ع): زیادی خواب دین و دنیای آدمی را بر باد می دهد. پیامبر گرامی ما کلام مادر سلیمان پیامبر را نقل می فرماید که خطاب به فرزندش سلیمان گفت: از خواب زیاد پرهیز کن، چرا که خواب زیاد سبب فقر آدمی در روز قیامت می شود.

سخن گفتن و معاشرت با مردم به مقدار لازم

در دستورهای دینی ما از پرگویی و رفت و آمد بسیار با هر گونه مردمی نهی شده است.

امام کاظم(ع) از پدران گرامیش روایت کند که امیرالمؤمنین(ع) به مردی برخورد که زیاده سخن می گفت. حضرت ایستاد و فرمود: ای مرد، آنچه گویی دو فرشته مراقب بنویسند و به پیشگاه الهی برند، پس آنچه به کارت آید بگو و آنچه به کارت نیاید واگذار.

امام صادق(ع) می فرماید: خداوند به چیزی برتر از سکوت پرستش نشده است.

رسول خدا(ص) می فرماید: در سخن گفتن - به غیر ذکر خداوند - زیاده روی نکنید چرا که زیاده سخن گفتن - به غیر ذکر خدا - سبب قساوت قلب می شود و دورترین مردم از خداوند کسی است که دچار قساوت قلب شده باشد.

فیض کاشانی(ره) در کتاب اخلاقی خود در باره عزلت و کناره گیری یا معاشرت با مردم و فواید هر کدام فصلی طولانی اختصاص داده است و در پایان به منظور جمع بندی می فرماید:

با شناخت فواید و مضار عزلت و کناره گیری دانستی که نمی توان یکسر حکم کرد که کناره گیری از همه کس و همه جا و از سوی هر کسی پسندیده یا ناپسند است بلکه بستگی دارد که خود شخص که باشد و همنشینش چگونه آدمی باشد و انگیزه آنان در معاشرت چه باشد. بایستی دید که به سبب آمیزش با او چه چیزی را به دست می آوری و چه چیزی را از دست می دهی و پس از مقایسه بهترین را برگزین.

سخن آخر اینکه کناره گیری کامل از مردم سبب دشمنی آنها می شود و معاشرت بسیار هم سبب گرفتار شدن به همنشینان بد می شود. پس راه میانه را برگزین. و این راه میانه و حد وسط با ملاحظه حالات و فواید و آفات، تفاوت می یابد. این سخن، حرف حق و خالص است و غیر از این هر چه گویند سخنی است نارسا.

اغتنام فرصت

برای دست زدن به کاری و توفیق در آن، هزار و یک شرط بایستی تحقق یابد تا بتوان به هدف نایل شد. هر گاه تمام زمینه ها و شرایط فراهم آمد بایستی سریع اقدام کرد و دست به کار شد و فرصت از دست می رود و فراهم آمدن دوباره زمینه دیر دست می دهد.

امام علی(ع) می فرماید: الفرصة تمر مر السحاب. (فرصتها و زمینه های مساعد چون ابر گذراست) به سرعت می گذرد و بازگشت ندارد. و هر گاه فرصتها از دست رفت به فرموده امام علی(ع) اضاعة الفرصة غصة (از دست دادن فرصت موجب غصه است).

در حدیث شریفی که پایان بخش نامه های مرحوم علامه است اشاره به این است که در روزگار و دوره هر کس گهگاه نسیم رحمت می وزد و نفخه رحمانی دیردیر دست می دهد. حال که چنین است بایستی خود را در معرض آن قرار داد و از آن بهره جست. و مبادا که به آن پشت کنید و از آن غفلت ورزید.

نظرات کاربران ()