تاملی در باب دعا 2
دکتر آلکسیس کارل همچنین به اثرات طبى دعا اینگونه اشاره مىکند که: «امروز نیز در جاهایى که به نیایش مىپردازند از شفاهایى که با تضرع و توسل به خدا و اولیاء خدا نصیب شده استبسیار سخن به میان مىآید.
اما وقتى که مسئله شفا یافتن امراض مشکوک به طور خود به خودى و یا به کمک داروهاى معمولى پیش مىآید بسیار مشکل است که بدانیم عامل واقعى این شفا چه بوده است.
تنها در مواردى نتایج نیایش مىتواند مطمئنا به تحقق برسد که همه راههاى درمانى غیر عملى و یا مردود باشد. در این خصوص سازمان «طبى لورد» خدمتبزرگى به علم کرده و واقعیت اینگونه شفاها را به اثبات رسانده است.
نیایش گاهى تاثیرات شگفت آورى دارد. بیمارانى بودهاند که تقریبا به طور آنى از دردهایى چون خوره، سرطان، و عفونت کلیه و زخمهاى مزمن و سل ریوى و استخوانى پریتونئال شفا یافتهاند. چگونگى اینگونه شفا یافتنها تقریبا همواره یکسان است.
یک درد بسیار شدید و بعد احساس شفا یافتن در چند دقیقه و حداکثر تا چند ساعت آثار بیمارى محو مىشود و جراحات و صدمات جسمى آن نیز التیام مىیابد.
این معجزه با چنان سرعتى سلامت را به بیمار باز مىدهد که هرگز حتى امروز جراحان و نیز فیزیولوژیستها در طول تجربیاتشان مشاهده نکردهاند.
براى اینکه این پدیدهها بروز کند نیازى نیست که حتما خود بیمار نیایش کند اطفال کوچکى که هنوز قدرت حرف زدن نداشتهاند و همچنین مردم بى عقیده نیز در لورد شفا یافتهاند لیکن در کنار آنها کسى نیایش کرده است.
نیایشى که به خاطر دیگرى انجام شود همواره اثر بخش تر است.» (18)
در روایتى نیز امام کاظم (ع) به این حقیقت اشاره مىکنند که: «هر دردى دعایى دارد پس اگر دعا به بیمار الهام شد اجازه شفایش داده شده است» (19)
آیت الله میرزا جواد ملکى تبریزى که خود جزو عابدان حقیقى و زاهدان بلند مرتبه است و در عرفان الهى داراى مقامات عالیهاى استیکى دیگر از فواید دعا را گشوده شدن درهاى مکاشفه و مشاهده و تحصیل معارف و حقایق عالیه در نزد عارفین و عابدان حقیقى مىداند آنجا که مىگوید «در بیشتر مردم قدر نعمت مناجات را نمىدانند مناجات شامل معارف بالائى است که به جز اهلش که همان اولیاى خدا هستند و از طریق کشف و شهود به آن رسیدهاند کسى از آن آگاهى ندارد. و رسیدن به این معارف از راه مکاشفه از بهترین نعمتهاى آخرت است که قابل مقایسه با هیچکدام از نعمتهاى دنیا نیست.» (20)
یاد خداوند و مناجات با او یکى از بهترین وسایل انسان سازى است. عبادات و اطاعات خداوند و دیگر کارهاى نیک افراد همچون آب و غذا و گرما براى گیاه است که موجب شکوفا شدن و نشاط و در آخر ثمر دادن آن گیاه مىشود. همچنین گلهاى زیباى معنویت در فصل بهار دل انگیز و روح پرور ذکر خداوند شکوفا مىشوند.
وقتى کسى سعى کند رابطه آگاهانه و صمیمى بین خود و خدایش ایجاد کند و در این راه مشغول به خودشناسى و تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقى شود بدون شک خداوند او را قرین الطاف خاصه خود خواهد نمود و از طرق مختلف او را مورد حمایت و یارى قرار خواهد داد.
آرى یاد خداوند کار گشاى قدرتمند مشکلات و خواستههاى آدمیان است البته به شرط آنکه خوب او را بشناسیم و به او وفادار باشیم و به خوبى اظهار بندگى کنیم.
تنها در دعا است که آدمى در خواستها و پرسشهاى بزرگش را با خدایش مطرح مىکند که در جاى دیگرى چنین امکانى و با این همه عظمت وجود ندارد.
یکى از فواید بسیار بزرگ دعا و مناجات با خداوند این است که از آن براحتى مىتوان براى اثبات وجود خداوند و یگانگى او و دیگر صفات کمالیه او استفاده نمود زیرا طبق برهان فطرت آدمى در نیازمندترین و عارفانهترین حالاتش توجه خود را بسوى وجود کامل و بلند مرتبهاى مىکند که نیازهاى او را هر چند هم که بزرگ و متعدد باشد مى تواند براحتى برآورده کند و بى شک چنین موجودى باید حتما وجود داشته باشد. زیرا انسان هرگز به عدم محض و یا موجودى خیالى نمىتواند چنین توجهى عمیق و راستین داشته باشد و نیز در چنین حالتى مخاطب سخنان و دعاى قلبى بسوى کدام موجود غیر از خداوند متعال مىتواند باشد؟ یعنى حتما یک نیروى فهیم و قدرتمند و مهربان باید باشد که روح آدمى با همه خلوص خود به سوى او توجه کند و با او سخن بگوید زیرا فرد از آن جهت که خود گوینده است نمىتواند علت و بهانهاى براى بیان کردن سخنها و راز و نیازهاى خودش بوده باشد. لذا این فرضیه که ممکن است فرد براى خودش سخنى بگوید و راز و نیازى کند امرى بطلان پذیر و نا صحیح است. همچنین از طریق این دلیل آشکار مىشود که خداوند متعال یکى است زیرا آدمى در تمامى این حالات فقط رو به سوى یک موجود کامل و غنى با لذات ازلى و ابدى مىکند و نه چندین موجود مفروض خدایى.
و در اینجاست که خداوند متعال با استجابت دعاها و بر آورده ساختن نیازهاى کوچک و بزرگ آدمیان از طریق دعا این برهان را نیز ثمر بخش نموده و از این طریق صحت و اعتبار این برهان را بخوبى تائید نموده است.
هنر فوق العاده بزرگ مردان الهى این بود که گر چه در این دنیا سالهاى سال زندگى کردند و رنجهاى فراوانى را بر خود تحمل نمودند و لیکن هرگز خودشان را بنده دنیا نکردند و سر گرم فریبهاى دنیا و دنیا پرستان نشدند و لذا هم در علم و هم در عمل الگوى نیکان و مؤمنین قرار گرفتند و رسم و آئینالهى شان جاودانى شد. و این همه بدلیل این بود که در مکتب قرآن و اهل بیت(ع) و عرفان و ذکر و دعاى حقیقى پرورش یافته و تعلیم گرفته بودند. و چه بسیار انسانهاى گرفتار و دردمندى بودند که با آه و ناله مداوم خود در دعاهایشان و نیز توکل شان بر خداوند و اظهار نیازمندیشان به او. حاجاتشان بر آورده شد به گونهاى که بعد از استجابت دعاى خود شیرنى این توجه و لطف خداوند را در حق خودشان همواره آنها را به یاد و ذکر خداوند فرا مىخواند.
آداب و شرایط دعا:
آدمى وقتى خداوندش را شناخت و به او ایمان قلبى پیدا کرد و به عنوان مقدسترین چیزها او را پذیرفت در نهانخانه قلبش نورى از عظمت وجود خداوند در جانش تابیده مىشود و همین امر موجب مىشود که چه در مقام عبادات و مناجات و چه غیر آن نسبتبه خدایش حالت احترام و ادب خاصى پیدا کند و مىکوشد که در مقام بندگى عباداتش را خالصانهتر انجام بدهد زیرا خداوند به میزان صدق افراد و نیز کیفیت عمل آنها خیلى توجه دارد.
بر وجه تمثیل چنین گوئیم که لزوم رعایت ادب دعا و عبادات مثل این است که فردى که از کسى چیزى را مىخواهد هر چند هم که آن چیز کوچک بوده باشد. باز او در ابتدا سلام و احوال پرسى مىکند و با رفتارى مؤدبانه در برابر آن فرد قرار مىگیرد آنگاه خواهش خود را بیان مىکند. حالات خداوند متعالى که بالاترین و مهمترین مقامات را دارد. البته رعایت ادب در محضر او لازمتر و واقعىتر از هر کس دیگرى باید باشد البته این حقیقت را نیز باید در نظر داشت که خداوند متعال از بندگانش نه فقط ادب ظاهرى بلکه ادب باطنى افراد را نیز مىخواهد مثلا علاوه بر اینکه باید در ظاهر در برابر محضر خداوند با ادب باشیم در باطن خود نیز با مراقبتهایى که انجام مىدهیم. مىکوشیم تا سخنى غیر حق و غیر ذکر نگوئیم و انگیزههاى گناه آلود و شیطانى را به دل خود راه ندهیم.
دعاى حقیقى تنها خدا را یاد کردن و اظهار نیازها به درگاه او نیستبلکه همراه با آن دعا کننده مىباید بکوشد ادب محضر خداوند را نیز بجاى آورد و این جز با وفادارى به شریعت او و عمل به خواستههاى او به دست نمىآید.
آرى براستى که معامله با خدا هر چند که پرسودترین و پرخیرترین معاملات و تجارتهاست ولى در همان حال سختترین و دشوارترین معاملهها نیز هست که دلى بس قوى و شجاع مىطلبد. عابدان حقیقى از سر معرفت و شوق حقیقى به خداوند است که به او توجه مىکنند و نه از سر عادت و ظاهر سازى براى فریب و یا جلب منافع. اینها هرگز به زیادى عبادات و اطاعتشان نظر نداشته و تکیه نمىکنند بلکه فقط به لطف حق امید دارند و فقط طالب انس و قرب الهى هستند.
آیت الله میرزا جواد ملکى تبریزى همچنین پیرامون لزوم رعایت آداب دعا چنین گفتهاند: «دعا کننده باید فرمایش امام صادق(ع) در مصباح الشریعه را بیاد داشته باشد که فرمودند ادب دعا را رعایت کرده و بنگر که چه کسى را چگونه و براى چه مىخوانى؟ عظمت و بزرگى خداوند را باور داشته باش با دیده دل آگاهى او از باطن و اسرار و اعتقادات خود را ببین و راه نجات و هلاک خود را دریاب مبادا چیزى از خدا بخواهى که هلاکت تو در آن بوده ولى گمان دارى که باعث نجات تو است زیرا خداوند متعال مىفرماید و انسان با دعاى خیر شر خود را مىخواهد و انسان شتابکار است. بیندیش که چه و چه مقدار و براى چه درخواست مىکنى.» (21)
آیت الله میرزا جواد ملکى تبریزى همچنین پیرامون اهمیت رعایت آداب باطنى عبادات و لزوم کسب حقیقت عبادات چنین گفتهاند. «چیزى که براى همگان قابل رویت مىباشد این است که بیشتر مردم در عبادات و کارهاى آخرت و حتى در ایمان و اخلاق خود به شکل ظاهرى آن چسبیده ولى در امور دنیائى علاوه بر انجام دادن شکل ظاهرى براى به دست آوردن حقیقت و واقعیت آن دقت زیادى به خرج مىدهند مثلا بیشتر مردم فقط شکل نماز را بوجود آورده و براى تکمیل ظاهر آن کوشش کرده ولى در پى بدست آوردن روح آن نیستند و مهمترین چیزى که باعث از بین رفتن دین و آخرت انسان شده و او را بسوى دنیا کشیده و باعثحاکمیت هواى نفس بر انسان مىشود همین مطلب است. (22)
ایشان گوید «شرایط باطنى عبارت است از این که ایمان داشته باشد ضرر رسان و سود بخش فقط خداست و این که خدا عنایت داشته و خداوند بهتر و باقىتر است و این که هیچ خیرى نیست مگر با ولایتخدا و نزدیک شدن و دیدار با او و هدف خود را هم منحصر در همین یا در آنچه که بازگشتش به آن است نماید تا جایى که این مؤمن هیچ لذتى از نعمتهاى خدا نبرد مگر از این جهت که این نعمت از خدا است و حتى در نعمتها چیزى نبیند جز این که این نعمتها از جانب خداوند است تا جائى که نفس عقل و روح او از دنیا بریده و مشغول حمد و ثناى او شوند ادامه این حال بسیار گرانبهاست که بجز عده معدودى از اهل معرفت قادر نیستند این حال را حفظ کنند.» (23)
آیت الله میرزا جواد ملکى تبریزى شرایط دعا را اینگونه بیان کردهاند:
1- «حضور قلب: با توجه به این که دعا عبارت است از خواستن و خواستن امرى باطنى است نتیجه مىگیریم که دعاى بدون حضور قلب دعا نیست.
2- خضوع و فروتنى;
3- امیدوارى چون خواستن بدون امیدوارى تحقق نمىیابد امیدوارى نیز از شرایط دعاست.
4- شناختخدا و اعتقاد به قدرت او و علم او به نیاز زیرا امیدوارى که یکى از شرایط دعا مىباشد در صورتى تحقق مىیابد که دعا کننده خداوند را شناخته و علم و قدرت او نسبتبه خواسته خود باور داشته باشد;
5- امیدوارى به خدا و قطع امید از دیگران خداوند مىفرماید و با امید و آرزو و ترس او را بخوانید;
6- پرهیز از گناه بویژه ستم مالى و آبرویى به مردم در حدیث قدسى آمده است. دعا از تو اجابت از من زیرا دعایى از من پوشیده نمىماند مگر دعوت حرام لقمه. (24)
7- گریستن روایتشده استبین بهشت و جهنم گردنهاى است که کسى از آن عبور نمىکند مگر کسانى که از ترس خدا خیلى گریه کرده باشند;
8- سپاس و ستایش خداوند...
9- ذکر نامهاى خدا که مناسب دعایش مىباشد و نیز گفتن نعمتهاى خداوند و شکر آن بیان گناهان و آمرزش خواستن براى آنها.
10- درنگ و عجله نکردن و اصرار و پافشارى در دعا زیرا که خداوند درخواست کننده لجوج را دوست دارد. و حداقل پافشارى این است که دعاى خود را 3 بار تکرار کرده و خواسته خود را 3 بار بگوید;
11- پنهان کردن دعا (25) زیرا هم فرمان خداوند را که پنهانى دعا کنید اجابت کرده و هم از آفت ریا دور مىماند و روایتشده دعاى پنهانى برابر با 70 دعاى آشکار است;
12- شریک ساختن دیگران در دعا;
13- با دیگران دعا کردن دعا در جمع نیز باعث اجابت است;
14- تضرع در دعا به همراه قلب خاضع و بدن متواضع و بدون چاپلوسى;
15- صلوات فرستادن بر محمد(ص) و آل او نیز در اول و آخر دعا باعث اجابت است;
16- پاک دلى و روى آوردن با تمام وجود به خداوند. امر دیگرى که باعث اجابت است توجه کردن بنده به مولاى بخشنده، مهربان و رحیم با قلب باطن و روح خود مىباشد نیز باید دل خود را از غیر خدا بخصوص افکار پستى که باعث نجاست دل و کثیف شدن روح مىباشد مانند افکار حرام، مکروه بخصوص غم و غصه دنیا و ترس از ناگوارىها و بدگمانى به خداوند متعال و بى اعتقادى به وعدههاى او پاک نمود;
17- دعا قبل از بلا چنین دعائى خیلى مؤثرتر از دعایى است که پس از رسیدن بلا و سختى صورت مىگیرد.
18- شریک نمودن دیگران در دعا قبل از خود و براى آنان دعا کردن امر دیگرى که در دعا مؤثر است این است که دیگران را در دعاى خود شریک نمایند ولى بهتر است قبل از خود براى آنان دعا کند.
19- بلند کردن کف دستها هنگام دعا.
20- در دست داشتن انگشترى عقیق یا فیروزه
21- صدقه دادن.
22- اوقات خاص از قبیل شب و روز جمعه، وقت نماز عشاء، آخر شب تا طلوع فجر بعد از نمازهاى واجب، 3 شب قدر در ماه رمضان، هنگام وزیدن بادها و باریدن باران، از بین رفتن سایهها و ...;
23- مکانهاى خاص، انتخاب مکانهاى شریف;
24- حالات عالى مانند رقت قلب.
25- طهارت نماز و روزه.» (26)
علاوه بر آنچه گفته شد تفکر در معانى دعاها و همچنین بدست آوردن فلسفه عبادات و فهم اسرار آن نیز واجب است زیرا هر نوع عبادت و پرستشى و بلکه هر نوع عمل نیکى مىباید با جریانى از معرفت و حکمت همراه شود و گرنه ارزش آن همچون یک عمل جبرى و یا عملى که فقط از روى عادت انجام مىشود.پائین خواهد آمد.
براى استجابت دعا نیز علاوه بر رعایت آن آداب دعا. مىباید همواره به این دو نکته نیز توجه فراوان داشت اول اینکه صاحب حقى بوده باشیم مثل مظلومین و نه مثل ظالمین و دیگر اینکه بکوشیم همواره با کسب آبرو و عزت به محضر عبادت خداوند برویم همچنین از شکر خالصانه خداوند براى نعمتهاى عظیم مادى و معنوى اش و اظهار توبه و تصحیح اعمال نباید غافل شد زیرا اینها نیز عوامل مؤثرى در استجابت دعا هستند. خداوند آنقدر مهربان و با محبت است که اگر با ادب و سلوک الهى هر چه از او بخواهیم (البته اگر از روى حکمت و خیر بوده باشد) او به ما خواهد داد ولى ما اغلب فقط به نعمتهاى مادى و نیازهایى که فقط زندگى ما را سر و سامان مىدهند قناعت مىکنیم و سخت از نعمتها و الطاف عظیم معنوى او غافل و بىتوجه هستیم.
در آخر از خداوند متعال چنین مىخواهیم که ما را در فهم اسرار عبادات و دورى از دنیا طلبىهاى مذموم و ناپسند موفق بدارد و نیز به همراه آن مىخواهیم که به ما شوق و همتى قوى براى انجام عبادات و اوامر حکیمانهاش ببخشد بگونهاى که سختى و ناملایمات روزگار هرگز نتواند به آن آسیبى وارد کند همچنین استجابت دعاهاى خیر مؤمنین و مؤمنات را از آن وجود سراسر رحمت و لطف و خیر و زیبایى مطلق و بى پایان خواهانیم.
الحمد لله رب العالمین.
پىنوشتها:
1- فرهنگ اصطلاحات و تعریفات نفایس الفنون، بهروز ثروتیان، ص 128، انتشارات مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران، 1352.
2- نیایش، آلکسیس کارل، محمد تقى شریعتى، ص 41، شرکتسهامى انتشار، 1355
3- اسرار عبادات، عبد الله جوادى آملى، ص 89، انتشارات الزهراء، 1374.
4- بیست گفتار، مرتضى مطهرى، ص 289، انتشارات صدرا، 1358.
5- آئین نیایش، ابراهیم غفارى، صفحات 11 و 14، آستان قدس رضوى: 1373.
6- دعا پرواز روح و راه زندگى، محمد تقى مدرسى، مصطفى کمالنژاد، ص 53، مؤسسه مطلع الفجر، 1371.
7- همانجا ،ص 37
8- همانجا، ص 50
9- آئین نیایش، ابراهیم غفارى، صص 23 و 24
10- بیست گفتار، مرتضى مطهرى(ره)، ص 286.
11- نیایش، آلکسیس کارل، محمد تقى شریعتى، ص 67.
12- همانجا، ص 57
13- همانجا، ص 66.
14- همانجا، صص 60 و 61
15- آئین نیایش، ابراهیم غفارى، صص 22 و 23.
16- همانجا، ص 24.
17- دعا پرواز روح و راه زندگى، محمد تقى مدرسى، مصطفى کمالنژاد، صفحات 81 تا 85
18- نیایش، آلکسیس کارل، محمد تقى شریعتى، صفحات 63 تا 65
19- دعا پرواز روح و راه زندگى، محمد تقى مدرسى، مصطفى کمال نژاد، صص 57 و 58
20- المراقبات، میرزا جواد ملکى تبریزى(ره)، ابراهیم محدث، ص 168، انتشارات اخلاق، 1375.
21- المراقبات، میرزا جواد ملکى تبریزى(ره) ابراهیم محدث، ص 450.
22- همانجا، صص538 و 539
23- همانجا، صص 257 و 258
34- خداوند آنقدر آگاه و شنوا و لطیف است که هر نوع دعائى را هر کجا که باشد و هر چقدر که آرام و آرام نیز گفته شود بطور دقیق آن را مىشنود پس هر چقدر از درونمان خدا را آرام صدا بزنیم خدا باز آن را خواهد شنید پس فقط باید کوشید که قابلیت و زمینه براى استجابت دعاهایمان را بدست آوریم.
25- رفتار انسانها در تنهائىهایشان بسیار مختلف و بلکه عجیب استیکى در تنهائىهایش فقط به افکار پست و شیطانىاش عمل مىکند و دیگرى در تنهائىها وقتش را به بطالت مىگذراند و دیگرى در تنهائىهایش خدا را مىخواند و دائم در فکر پرورش استعدادهاى روحى مثبتخود است.
26- همانجا، صص 231 تا 257.
رمضان، تجلى معبود (ره توشه راهیان نور)ص 101
نظرات کاربران ()
سایت جدیدمشرط مدیریت بر دیگرانعملیات روانی در فاطمیهجزئیاتی از پشت پرده راه اندازی یک تلویزیون اپوزیسیونهجدهم فروردین سالروز شهادت رحمان شرفخانییک هموطن مسیحی در مناطق عملیاتی مسلمان شدراهکار رهبرانقلاب برای مساله حجابجهاد اقتصادی از دیدگاه مقام معظم رهبری از سال 1370بازی تب (تحلیل و بررسی بازیهای رایانه ای و ویدئویی)نشانه نفاق (برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری)اتاق اسرارآمیزعید نوروز در میان مسلمانان، روز رجوع به خود و تقرب به خداستپنجاه توصیه از پیامبر اعظم(ص) - بخش دومپنجاه توصیه از پیامبر اعظم(ص)آموزش قرآن در امامزادگان؛ گام سازمان اوقاف در تربیت قرآنی کودکان[همه عناوین(184)][عناوین آرشیوشده]
این وب سایت از نگاه شخصی بوده وهیچ ارتباطی به جایگاه حقوقی بنده ندارد