رسول اکرم (ص) در حدیث شب معراج می فرمایند :
وقتی به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از من گذر نکرد مگر این که گفت : ای محمد حجامت کن و امتت را به حجامت امر بفرما.
روایتی در نهج الفصاحه آمده که پیامبر اکرم پنج چیز را از سنتهای پیامبران الهی معرفی کرده اند که عبارتند از : حیا ، حلم ، حجامت ، مسواک و عطر زدن.
امام علی (ع):
به درستی که حجامت بدن را سالم و عقل را نیرومند می گرداند.
امام رضا (ع):
رسول خدا فرمودند: اگر در چیزی شفا وجود داشته باشد پس در تیغ حجّام است یا در شربتی عسل.
قبل و بعد از حجامت چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
اگر می خواهید حجامتی موفق، بی درد سر و موثر داشته باشید مقاله زیر را بخوانید
الف - خوراک قبل و بعد از حجامت:
ائمهى معصومین(ع) در احادیث خود به خوراک مناسب براى قبل و بعد از حجامت اشاره فرمودهاند که در اینجا برخى از آنها را بیان مىکنیم :
?- در روایتى از عبدالملک نوفلى آمده که بر امام صادق(ع) وارد شدم. در دست ایشان انارى دیدم. فرمود:
« انارى بیاور، چرا که من از هیچ چیز به اندازهى شریک گرفتن در خوردن انار ناراحت نمىشوم. سپس حجامت نمود و امر فرمود که حجامت کنم و من نیز حجامت کردم. سپس انار دیگرى خواست...»
2- در روایت دیگرى حمیرى مىگوید: « به امام صادق(ع) نامه نوشتم و عرض کردم که من خون و صفرا دارم. زمانى که حجامت مىکنم، صفرا بر من غلبه مىکند و زمانى که حجامت را به تأخیر مىاندازم خون به من ضرر مىرساند. نظر شما در این مورد چیست؟
سپس حضرت به من نامه نوشت که حجامت کن و براى تاثیر حجامت ماهى تازه بخور. دوباره مسئله را سئوال کردم. ایشان نوشت حجامت کن و ماهى تازه با آب و نمک بخور. این کار را انجام دادم و سلامت یافتم.»
البته از متن حدیث چنین برمىآید که دستور مصرف ماهى تازه براى چنین شخصى با وضعیت خاص خود بوده است نه براى همهى مردم.
?- مرد دیگرى روایت مىکند که خدمت امام صادقعلیه السلام بودم. حضرت، حجّام خواست و فرمود :
ابزار حجامت را بشوى و انارى خواست و میل فرمود و پس از این که از حجامت فارغ شد، انار دیگرى خواست و میل کرد و فرمود این کار مُرار (صفرا) را فرو مىنشاند.
?- امام حسن عسکرى علیه السلام مىفرماید :
« بعد از حجامت انار شیرین میل کنید، چون انار خون را آرام مىکند و آن را در مسیر خود صاف مىگرداند.»
5- یک روز امام رضا علیه السلام فرمود :
« اى معتب، براى من ماهى تازه تهیه کن. می خواهم حجامت کنم. تهیه کردم. پس فرمود: اى معتب براى من سوپى درست کن. سوپ را براى ایشان درست کردم و حضرت از آن تناول فرمود.»
6- امام رضا علیه السلام در رسالهى ذهبیّه، فرمایش مفصّلى در مورد خوراک بعد از حجامت دارند که قسمتى از آن را در اینجا مىآوریم:
« پس از استحمام باید موضع فصد و حجامت را به وسیلهى پارچهى کرکى یا ابریشمى یا دستمال نخى که لطیف و نرم باشد، بپوشانید. بعد یک حبه از تِریاق اکبر (نام یک داروى قدیم) به اندازهى ماش میل کنید.
پس از حجامت و فصد، آب میوه بنوشید و اگر میوه نیست، شربت بالنگ مصرف کنید و در جایى که این امکانات وجود ندارد، بالنگ را زیر دندان بگیرید و روى آن جرعهاى آب نیمگرم بنوشید.
اما در فصل سرما باید سکنجبین عسلى استفاده شود که این شربت شما را از بیمارىهاى خطرناک لقوه، برص، بهق و جذام به ارادهى خداوند ایمن خواهد داشت.
امام رضا (ع): سفارش مىکنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت.
پس از حجامت و فصد از خوردن غذاهاى نمکدار تا مدت ? ساعت بپرهیزید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود، بعید نیست که انسان به بیمارى جرب دچار شود...»
ب - پرهیز از حجامت به هنگام گرسنگى :
از مجموعهى احادیث و روایات برمىآید که حجامت باید در زمان سیرى انجام شود و انجام آن به هنگام گرسنگى مضرّ است. از امام صادقعلیه السلام روایت شده که:
« حجامت بعد از غذا خوردن باعث دفع عرق شده و قوّتبخش بدن است.»
حضرت صادقعلیه السلام فرمود :
« از حجامت در حال گرسنگى بپرهیزید.»
حضرت همچنین فرمود:
« بعد از خوردن طعام، با حجامت خون جمع مىشود و بیمارى دفع مىگردد. اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع می شود، ولى بیمارى در بدن مىماند.»
ج - دعاى حجامت امام رضا علیه السلام :
امام رضا علیه السلام براى حجامت دعاى خاصى ذکر فرمودهاند. این مطلب اهمیت همراهى درمان روحى و دعا درمانى با درمانهاى جسمى در طبّ اسلامى را اثبات مىکند.
« وقتى خواستى حجامت کنى، چهار زانو جلوى حجّام بنشین و بگو:
اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُکَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن کُلّ داء.» (بحار، ج ?? ص ???)
یعنى: « در حجامت خود به خداوند کریم پناه مىبرم از خونریزى و از هر ناراحتی، علت، سختى و درد و مرضی و (خداوندا) از تو عافیت و اسباب عافیت و شفاى از هر بیمارى را طلب مىکنم.»
د - پرهیز از مقاربت و هیجانهاى عصبى قبل و بعد از حجامت :
امام رضاعلیه السلام در رسالهى ذهبیّه مىفرماید :
« فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست. باید میان جماع و حجامت و فصد، حداقل دوازده ساعت فاصله باشد... پس از حجامت نباید بلافاصله به زنان نزدیک شد.
به علاوه مقرر است که انسان بعد از حجامت، از حرکت زیاد و خشم و هیجان بپرهیزد.
بهترین روز برای حجامت یکشنبه هاودوشنبه هاوپنجشنبه ها است..
نیمه دوم ماه قمری..
بهترین فصل اول بهار.اول تابستان و اول پاییز..
تفاوت خون حجامت با اهدای خون
هر روش درمانی که سابقه ی بیشتری داشته باشد، از نظر علمی معتبرتر به حساب می آید، زیرا تجربیات درمانی مثبت یا منفی به معنای حیات انسان ها یا اتلاف جان انسان هاست.
وقتی گفته می شود یک روش درمانی هزار ساله یا هفت هزار ساله، یعنی میلیاردها انسان در طول سال های متمادی، این روش درمانی را تجربه کرده اند و از آن بهره گرفته اند، بنابراین ما حق نداریم تجربیاتی را که به قیمت جان انسان ها تمام شده است، به راحتی زیر پا یا کنار بگذاریم.
این که برخی می گویند روش درمانی قدیمی به جرم قدیمی بودن منسوخ است، از نظر علمی استدلال غیرعقلایی و غیرعلمی است، زیرا اگر بخواهیم هر روشی را جایگزین کنیم، باید دوباره جان انسان ها را ملاک تجربه قرار دهیم تا بعد از سال ها بفهمیم این روش درمانی مفید هست یا خیر؟
?- در بین روش های طب سنتی، چه روشی می تواند برای درمان همواره مورد استفاده قرار گیرد؟
در بین مجموعه ی روش های طبی که شامل استفاده از گیاهان دارویی، داروهای معدنی و حیوانی و رفتارهای درمانی است، تنها رفتار استراتژیک، فراگیر و عمیق مورد استفاده در تمامی طول عمر از طفولیت تا کهنسالی، "حجامت" است که به منظور درمان یا پیشگیری انجام می شود.
انسان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری ها می تواند با سالی حداقل یک یا دو مرتبه حجامت کردن، بسیار کمتر در معرض بیماری قرار گیرد و برای درمان به تناسب نوع بیماری، مزاج و طبع خود می تواند از یک نوع حجامت خاص به صورت حجامت گرم و خشک (بادکش) یا حجامت تر(خون گیری) استفاده کند.
در مؤسسه ی تحقیقات حجامت ایران بیش از?? طرح برای حجامت گرم و خشک و حدود ?? طرح برای حجامت تر طراحی شده و هم اکنون توسط پزشکان اجرا می شود.
بنابراین اولاً همه ی حجامت ها خون گیری نیست. ثانیاً میزان دفع خون نقش اساسی در درمان ندارد، به طوری که حتی با گرفتن تنها ? سی سی خون می توانیم به درمان برسیم و بالاترین حجم خون در حجامت ?? تا ?? سی سی است و جریان خون بعد از آن قطع می شود.
پس نگرانی در مورد کاهش حجم خون بی مورد است. ضمن این که درمان به وسیله ی حجامت برای بیماری های مختلف فرق دارد. مثلاً حجامت بیمار مبتلا به سردرد میگرنی با بیمار دیابتی یا بیمار دارای دیسکوپاتی (بیماری های مربوط به دیسک) با بیمار سیاتالژی(مربوط به عصب سیاتیک) متفاوت است.
خون اهدا شده هم مورد استفاده قرار می گیرد، در حالی که خون حجامت دور ریخته می شود؟ آیا خون ورید(اهدا شده) با خون حجامت تفاوتی دارد؟
در طرحی پژوهشی که در بیمارستان لقمان حکیم تهران انجام شد، فاکتورهای بیوشیمی موجود در خون وریدی(خون اهدا شده) را با خون حجامت، هم زمان مقایسه کردیم که تفاوت های فاحشی مشاهده گردید. طوری که فقط میزان کلسترول خون حجامت، ?/? برابر بیشتر از خون ورید بود، بنابراین برای کاهش میزان کلسترول خون، انجام حجامت بسیار مفید است.
هم زمان سم موجود در خون حجامت را با سم خون وریدی مقایسه کردیم که دریافتیم سم موجود در خون حجامت ?? برابر سم خون وریدی بود که با توجه به فراوانی مسمومیت های غذایی، شیمیایی، آلرژیک و تنفسی که بر اثر پراکندگی سرب و آلاینده های دیگر در محیط های صنعتی و عمومی و شهرهای بزرگ وجود دارد، حجامت برای مقابله با این تهدیدات جانی کافی است.
جالب است بدانید که پیامبراکرم(ص)، حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) این موضوع را متذکر شده اند که "سم از هر کجا وارد بدن شود، از محل حجامت خارج می شود" یا "از موضع حجامت، چیزی جز سم دفع نمی شود".
